Avrupa Birliği hükümet bakanları Göç ve İltica Konusunda Yeni Pakt'ın 10 yasal bölümünü onayladı.
Ülkelerin göçmenlere ev sahipliği yapma ya da onların bakım masraflarını karşılama yükümlülüğüne uzun süredir karşı çıkan Macaristan ve Polonya, pakete karşı oy kullandı.
Pakt, 27 üye ülkenin izinsiz giriş yapmaya çalışan kişileri, korumaya hak kazanıp kazanmadıklarını belirlemek için nasıl tarayacaklarından, kalmalarına izin verilmediği takdirde sınır dışı edilmelerine kadar ele almaları için kurallar ortaya koyuyor.
Yeni Pakt, diğer hususların yanı sıra, başvuru sahiplerinin taranmasını genişletmek, sağlık ve güvenlik kontrolleri yapmak, inceleme prosedürlerini hızlandırmak ve ücretsiz danışmanlık sağlamak için daha katı kurallar öngörüyor.
Pakta getirilen en önemli yenilik ise hükümetlere sığınmacıları yönetmek için üç seçenek sunacak olan "zorunlu dayanışma" sistemi: Belirli sayıda sığınmacıyı başka bir yere yerleştirmek, reddettikleri her sığınmacı için 20.000 Euro ödemek ya da operasyonel desteği finanse etmek.
İlk hedef yılda 30,000 kişinin yeniden yerleştirilmesi.
Beklendiği üzere, en ateşli eleştirmenler olan Polonya ve Macaristan tüm yasa paketine karşı oy kullandı. Reform 2020'de sunulduğundan bu yana bu iki ülke "zorunlu dayanışma" sistemine sürekli olarak direnmiş ve bunun kendilerini kendi istekleri dışında göçmen kabul etmeye zorlayacağını iddia etmişti.
İki şüpheci Çek Cumhuriyeti ve Slovakya dosyaların çoğunda çekimser kalmayı tercih ederken, Avusturya Kriz Yönetmeliği'ne karşı oy kullandı.
Ancak Yeni Pakt sadece nitelikli çoğunluğa ihtiyaç duyduğundan resmi olarak onaylandı.
Blok için bitiş çizgisine giden yol oldukça kolay oldu: düzensiz sığınmacı gelişlerini ele almak için ortak, öngörülebilir bir kural kitabına sahip olma fikri, konuyu siyasi dinamite dönüştüren ve ülkeleri acı bir şekilde karşıt kamplara bölen 2015-2016 göç krizinden bu yana masadaydı.
Plan, tartışmalara neden oldu
Güneyli üye devletler yalnız bırakıldıklarından şikayet ediyorlardı. Batı ve kuzey ülkeleri dış sınırlarda daha güçlü hesap verebilirlik ve yaptırım talep ederken, doğu ülkeleri yeniden yerleştirme kotasına benzeyen her türlü girişime karşı çıktı.
Bu kargaşanın ortasında, aşırı sağcı güçler şanslarını gördüler ve seçim başarısı için bir tramplen olarak konuya atladılar. Haziran seçimleri öncesinde yapılan anketlerin keskin bir sağa dönüş öngörmesiyle, bu siyasi sismik sarsıntının şok dalgaları bugün hala hissediliyor.
Bir tür "şimdi değilse ne zaman?" mantığıyla üye devletler, aralık ayında Parlamento ile geçici bir anlaşmaya varana kadar 2023 yılı boyunca farklılıklarının üstesinden gelerek Yeni Pakt'ın beş parçasının önündeki engelleri kademeli olarak kaldırdı.
"Tarihi" olarak nitelendirilen anlaşma, çözülemeyen ideolojik farklılıkları gözler önüne seren hararetli bir tartışmanın ardından nisan ayında AP milletvekilleri tarafından kıl payı onaylandı. Sağ görüşlü milletvekilleri reformun çok yumuşak ve hoşgörülü olduğunu söylerken, sol görüşlü milletvekilleri çok sert ve cezalandırıcı olduğunu ifade etti.
İnsani yardım örgütleri de bölünmüş durumdaydı. Uluslararası Af Örgütü Yeni Pakt'ı kınayarak iltica sürecinin kalitesini düşüreceği ve "daha fazla acıya" yol açacağı uyarısında bulundu. Ancak Oxfam bunun, çetrefilli yeniden yerleştirme sorununa koordineli, koruma merkezli bir yaklaşım sağlayabilecek bir "umut ışığı" olduğunu söyledi.
Avrupa Parlamentosu Başkanı Roberta Metsola "Bu paket uzun bir yol kat ediyor. Her sorunu bir gecede sihirli bir şekilde çözmeyecek ama ileriye doğru on dev adım." dedi.
Konsey'de yapılan oylama, müzakere edilebilecek her detayın zaten defalarca müzakere edilmiş olması nedeniyle tartışmaya bile gerek duyulmadan gerçekleşti.
Yeni Pakt için geriye kalan tek adım AB'nin resmi gazetesinde yayınlanması. Bundan sonra tam olarak yürürlüğe girmesi iki yıl alacak.
Bir sonraki bölüm
Brüksel'deki rahatlama hissine rağmen, Polonya ve Macaristan tarafından verilen ret kararları, reformun işlerlik kazanması için zorlu bir başlangıcın habercisi.
Avrupa Komisyonu haziran ayında bir uygulama planı sunarak Yeni Pakt'ın hayata geçirilmesi için gerekli yasal ve operasyonel unsurların ana hatlarını belirleyecek. Ardından üye devletlerin kendi ulusal planlarını sunmaları için ocak ayına kadar süreleri olacak.
Bu uygulamanın, eğitim, personel, ekipman ve tesisler gibi sahada ihtiyaç duyulan kaynakların belirlenmesi için bir boşluk analizi işlevi görmesi bekleniyor.
Uygulamaya ilişkin görüşmeler aylar sürecek ve özellikle güney ülkelerinin Brüksel'in karşılayamayacağı miktarda para talep etmeleri halinde, son aylarda azalmış olan siyasi çekişmelerin yeniden canlanmasına yol açabilir.
Bu yılın başlarında AB liderleri tarafından kabul edilen bütçe gözden geçirmesi, 2027 yılına kadar Yeni Pakt'ın hedeflerini gerçekleştirmek için 2 milyar euro öngörüyor. Ancak hükümetler altyapı inşa etmek ve yeni personel istihdam etmek için ağır tekliflerle gelirlerse bu kaynak hızla tükenebilir.
Orban: Birlik öldü, güvenli sınırlar artık yok
Yasalar yürürlüğe girdiğinde, odak noktası uygulama ve uyumluluğa dönecek. Polonya ve Macaristan ısrarla karşı çıktıkları kurallara uyacak mı?
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán Parlamento'daki oylamanın ardından yaptığı açıklamada, "Göç Paktı Avrupa Birliği'nin tabutuna çakılan bir başka çividir. Birlik öldü, güvenli sınırlar artık yok. Macaristan kitlesel göç çılgınlığına asla boyun eğmeyecektir!" dedi.
Aşırı sağcı Hukuk ve Adalet (PiS) partisi altında sekiz yıl süren gerginliklerin ardından Varşova-Brüksel ilişkilerini yeniden kurma sözü veren Donald Tusk, Yeni Pakt'ı ülkesi için "kabul edilemez" olarak nitelendirerek selefinin resmi çizgisini sürdürdü.
Tusk geçen ay yaptığı açıklamada "Polonya'yı yeniden yerleştirme mekanizmasına karşı koruyacağız" dedi.
Avrupa Komisyonu'nun İçişlerinden Sorumlu Üyesi Ylva Johansson, yürütmenin isyan eden ülkelere karşı yasal işlem başlatacağı konusunda şimdiden uyarıda bulundu. Ancak bu süreç yavaş işliyor ve Avrupa Adalet Divanı bir karar vermeden önce yıllarca sürebiliyor.
Bu arada, uluslararası koruma talep eden yeni sığınmacılar gelmeye devam edecek. 2023 yılında başvuru sayısı son yedi yılın en yüksek seviyesi olan 1.14 milyona ulaştı.
kaynak: https://tr.euronews.com/my-europe/2024/05/14/ab-polonya-ve-macaristanin-karsi-oyuna-ragmen-goc-anlasmasini-onayladi
