Yapımı tam 99 yıl süren bu ihtişamlı yapı, 2000 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunuyor.
99 Yılda Yükselen İhtişam: İnşa Süreci ve Konumu
İshak Paşa Sarayı'nın inşasına 1685 yılında Çıldır Atabeklerinden Çolak Abdi Paşa tarafından başlanmış, aynı soydan gelen Küçük İshak Paşa döneminde 1784 yılında tamamlanmıştır. Türk kültürü ve sanat tarihi açısından son derece kritik öneme sahip olan bu yapı, 7.600 metrekarelik devasa bir alana yayılmıştır. Sarayın mimarisi, Ahıskalı ustaların elinden çıkmıştır.
Mimari Bir Mozaik: Selçuklu'dan Barok'a Eklektik Üslup
Osmanlı İmparatorluğu döneminin en önemli sivil mimari örneklerinden biri kabul edilen İshak Paşa Sarayı, tek bir üsluba bağlı kalmamasıyla dikkat çeker. Saray, ana hatlarıyla geleneksel Selçuklu ve Osmanlı mimarisinin izlerini taşısa da, kapı ve pencere süslemelerinde;
-
Batı Kökenli Akımlar: Barok, Gotik, Rokoko ve Ampir (Empire) gibi sanat akımlarının etkileri net bir şekilde görülür.
-
Doğu Etkileri: İran, Gürcistan, Ahıska ve Kafkasya geleneksel sanat anlayışları da bezemelere yansımıştır.
Bu eklektik (karma) yapı, özellikle anıtsal Taç Kapılar'da kendini gösterir. Cümle kapısı Selçuklu tarzı mukarnaslarla süslenirken, Harem ve Selamlık kapılarında Batı menşeli bitkisel motifler ve üç boyutlu hayvan kabartmaları yer alır.
Bir Şehirden Farksız Kompleks
Saray, iki büyük avlu etrafında şekillenmiş olup, içerisinde bir beylik sarayının ihtiyaç duyduğu her şeyi barındırır:
-
Cami (Tek minareli, Selçuklu üslubunda)
-
Türbe (Sekizgen planlı, Selçuklu kümbetleriyle benzerlik taşır)
-
Harem ve Selamlık bölümleri
-
Kütüphane, mahzenler, koğuşlar, zindanlar, mutfak ve hamam.
Bu çok işlevli yapısıyla İshak Paşa Sarayı, Türk saray geleneğinin özgün ve benzersiz bir örneği olarak varlığını sürdürmektedir.
Turizm Potansiyeli ve UNESCO Süreci
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan saray, uluslararası alanda kalıcı listeye girmek için çalışmalarına devam etmektedir. Tarihi ve kültürel önemi nedeniyle yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çeken saray, 2022 yılında 226 bin 600 ziyaretçi ağırlayarak bölge turizmine önemli katkı sağlamıştır.