Dünya üzerindeki en eski yerleşim yerlerinden biri olan bu antik kent, 2012 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne dahil edildi. Peki, Çatalhöyük'ün sıra dışı tarihi ve öne çıkan özellikleri neler?
Çatalhöyük Nerede ve Ne Zaman Kuruldu?
Çatalhöyük, günümüz Konya şehrinin yaklaşık 52 km güneydoğusunda, Çumra ilçesi sınırları içerisinde yer alıyor. Yaklaşık M.Ö. 7000'li yıllara dayanan tarihiyle Çatalhöyük, Cilalı Taş Devri (Neolitik) ve Bakır Çağı'na ait önemli arkeolojik kalıntılar barındırıyor. Doğu ve Batı olmak üzere iki ayrı höyükten oluşan yerleşim, bir köyden kentleşmeye geçişin en erken örneklerinden biri olarak gösteriliyor. Özellikle Neolitik dönemde 8 binden fazla insana ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor.
Dünyanın En Eski Haritası ve Eşsiz Sanat Eserleri
Çatalhöyük, sadece boyutuyla değil, barındırdığı olağanüstü sanat eserleriyle de dikkat çekiyor. Kazılarda bulunan ve M.Ö. 6200 yılına ait olduğu belirlenen bir duvar resmi, dünyanın bilinen en eski haritası olarak kabul ediliyor. Bu haritada, kentin planı ve yakınındaki volkanik Hasan Dağı'nın patlaması tasvir ediliyor. Bu eşsiz eser, bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergileniyor.
Kentin duvarları, geometrik motifler, av sahneleri, kuşlar, leoparlar ve çeşitli hayvan figürleriyle süslenmiş. Ayrıca, Çatalhöyük'te bulunan sayısız Ana Tanrıça heykeli, Anadolu'daki ana tanrıça kültünün en eski merkezlerinden biri olduğunu gösteriyor.
Çatalhöyük'ün Sıra Dışı Yaşam Tarzı ve Mimarisi
Çatalhöyük'te evler, aralarında sokak olmadan birbirine bitişik olarak inşa edilmiş. Bu karmaşık yapıda evlere girişler, çatıda açılan bir delikten merdivenle sağlanıyor. Her evin zemini ve duvarları, kat kat beyaz sıva ile kaplanmış.
Yerleşimin sakinleri, avcı-toplayıcı bir toplumken zamanla tarıma geçerek buğday, arpa ve bezelye yetiştirmeye başlamış. Ayrıca, evlerin altında ölülerini gömme geleneği de Çatalhöyük'e özgü bir ritüel olarak öne çıkıyor. Tüm bu bulgular, binlerce yıl önce bu topraklarda benzersiz ve gelişmiş bir kültürün var olduğunu kanıtlıyor.