Kış Uykusu (Hibernasyon) Nedir?
Kış uykusu, bir hayvanın kış aylarını geçirmek için girdiği, uykuya benzeyen, uzun süreli bir hareketsizlik durumudur. Bu süreçte canlı, yaşamsal faaliyetlerini en düşük seviyeye indirerek enerji tasarrufu yapar.
-
Fizyolojik Değişimler: Kış uykusu sırasında canlının vücut sıcaklığı ciddi oranda azalır (örneğin Arktik yer sincabı $-3^{\circ}C$'ye kadar düşürebilir), kalp atım sayısı düşer, nefes alışveriş hızı yavaşlar ve metabolizma hızı en düşük seviyeye iner.
-
Temel Amaç: Kış uykusunun temel nedeni, kışın azalan besin kaynakları ve düşük hava sıcaklıklarıdır. Yeterli besin bulamayan hayvanlar, hayatta kalmak için vücutlarında depoladıkları enerjiyi en az seviyede harcamayı hedefler.
🍎 Kış Uykusuna Nasıl Hazırlanılır ve Hangi Hayvanlar Yatar?
Kış uykusuna yatacak hayvanlar, bu uzun süreli açlığa dayanabilmek için önceden hazırlık yapar.
-
Hazırlık: Hayvanlar, kış uykusuna yatmadan önceki aylarda bol miktarda besin tüketerek vücutlarında yağ (besin) depolar. Bu depolanan yağlar, uyku sırasında hayati işlevleri sürdürmek için yakıt görevi görür.
-
Kış Uykusuna Yatan Başlıca Hayvanlar (Sıcakkanlı):
-
Ayı
-
Yarasa
-
Sincap ve Yer Sincabı
-
Kirpi
-
Dağ Sıçanı
-
Fındık Faresi
-
-
Diğer Türler: Bazı balıklar, amfibiler (kurbağa) ve böcekler (uğur böceği) de kış uykusuna yatar. Timsah ve yılan gibi sürüngenler ise soğukta "brumasyon" adı verilen ve işlevlerin yavaşladığı kış uykusuna benzer bir evreye girer.
Tilki, tavşan ve kutup ayısı gibi sıcakkanlı canlılar ise besin depolama veya göç gibi farklı stratejiler izleyerek kış uykusuna yatmazlar.