Pusula Nedir ve Nasıl Çalışır?
İtalyanca "bussola" kelimesinden adını alan pusula, üzerinde manyetik bir iğne bulunduran ve bu iğnenin daima Kuzey ve Güney kutuplarını işaret etmesi prensibiyle çalışan bir yön bulma aracıdır.
Pusulanın çalışma mekanizması, Dünya'nın sahip olduğu manyetik alanla ilişkilidir.
-
Manyetik Alan: Dünya'nın dış çekirdeğindeki hareketler sonucu oluşan manyetik alan, kabaca bir çubuk mıknatısın alanına benzer.
-
İğnenin Tepkisi: Pusulanın mıknatıs iğnesi, Dünya'nın manyetik alanından etkilenir. Zıt kutuplar birbirini çektiği için, iğnenin manyetik kuzeyi, Dünya'nın coğrafi kuzeyini (manyetik güney kutbunun bulunduğu bölgeyi) gösterir.
📜 Pusulayı Kim İcat Etti? İcadın Tarihçesi
Pusulanın kesin olarak kim tarafından icat edildiği bilinmemekle birlikte, tarihsel yolculuğu oldukça eskidir:
-
Çin'deki İlk Kullanım: İlk pusulaların MÖ 220 civarında Çin'de kullanıldığı tahmin edilmektedir. Bu ilk pusulalar, binaların doğru yöne baktığından emin olmak amacıyla kullanılan, yassı bir levha üzerindeki kaşık biçimli mıknatıs taşlarından oluşuyordu.
-
Denizcilikte Kullanım: 1100'lü yıllara gelindiğinde Çinliler, pusulayı deniz yolculuklarında güvenle kullanmaya başladılar. Bu durum, deniz ticaretini artırarak coğrafi keşiflere zemin hazırladı.
-
Öncesi: Pusulanın icadından önce denizciler, yön bulmak için Güneş, Kutup Yıldızı gibi gök cisimlerini ve ufuk çizgisi ile gök cismi arasındaki yüksekliği ölçen "kemâl" gibi aletleri kullanıyorlardı.
Günümüzde pusula, sadece denizcilikte değil, aynı zamanda havacılıkta, madencilikte, mimaride, harita mühendisliğinde ve doğa sporlarında (izcilik, dağcılık vb.) yaygın olarak kullanılmaktadır.