Pek çok kişi demir eksikliği ile ferritin düşüklüğünü aynı sansa da aslında ferritin, vücudun demiri depolama kapasitesini gösteren bir proteindir. Yani demir "nakit para" ise, ferritin "bankadaki tasarruf hesabınızdır." Bu depo boşaldığında vücudunuz günlük işlevlerini yerine getirmekte zorlanmaya başlar.
Ferritin Nedir?
Ferritin, demiri hücrelerinizin içinde saklayan ve vücudun ihtiyaç duyduğu anlarda serbest bırakan bir protein kompleksidir. Karaciğer, dalak ve kemik iliğinde yoğun olarak bulunur. Kan testindeki ferritin seviyesi, vücudunuzun toplam demir rezervini yansıtır.
Ferritin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Ferritin seviyesi düştüğünde oksijenin dokulara taşınması zorlaşır. En yaygın belirtiler şunlardır:
-
Kronik Yorgunluk: Dinlenmekle geçmeyen sürekli bir bitkinlik hali.
-
Saç Dökülmesi ve Tırnak Kırılması: Vücut, elindeki az miktardaki demiri hayati organlara ayırırken saç ve tırnak beslenmesini keser.
-
Soluk Cilt: Yüzde ve göz kapaklarının içinde belirgin solukluk.
-
Nefes Darlığı: Merdiven çıkarken veya yürürken çabuk yorulma.
-
Huzursuz Bacak Sendromu: Özellikle geceleri bacaklarda hissedilen rahatsızlık.
Ferritin Değeri Kaç Olmalı?
Normal ferritin değerleri yaşa, cinsiyete ve laboratuvar standartlarına göre değişebilir ancak genel kabul görmüş aralıklar şöyledir:
-
Erkeklerde: 20 - 500 ng/mL
-
Kadınlarda: 12 - 150 ng/mL
Önemli Not: Değerin 12-15 ng/mL altına düşmesi ciddi bir demir deposu tükenmişliğini işaret eder ve tedavi gerektirir.
Ferritin Düşüklüğü Neden Olur?
-
Yetersiz Beslenme: Kırmızı et ve koyu yeşil yapraklı sebzelerin az tüketimi.
-
Emilim Sorunları: Çölyak hastalığı veya mide-bağırsak problemleri nedeniyle demirin vücut tarafından emilememesi.
-
Kan Kaybı: Şiddetli regl kanamaları veya fark edilmeyen mide ülseri gibi iç kanamalar.
Ferritin Yüksekliği Tehlikeli mi?
Ferritin seviyesinin normalden çok yüksek olması; karaciğer hastalıkları, kronik iltihaplanmalar (enfeksiyonlar) veya vücutta aşırı demir birikmesi (hemokromatozis) gibi durumların habercisi olabilir.
Ferritin Nasıl Yükseltilir? (Beslenme Önerileri)
Eksiklik tespit edildiğinde doktor kontrolünde demir takviyeleri başlanabilir. Beslenme tarafında ise şunlar önerilir:
-
Hayvansal Kaynaklar: Kırmızı et, karaciğer ve yumurta sarısı.
-
C Vitamini Desteği: Demirin emilimini artırmak için et yemeklerinin yanında bol limonlu salata veya portakal suyu tüketin.
-
Çay ve Kahveye Dikkat: Yemeklerden hemen sonra içilen çay/kahve demir emilimini %50 oranında azaltabilir.