TÜBİTAK Bilim Genç, saatin icadı serüvenindeki en önemli dönüm noktalarını bilimsel bir bakış açısıyla inceliyor.
Eski Çağlarda Zaman Ölçümü: Güneş ve Su
Modern saatlerin ataları, MÖ 4000'lü yıllara, Eski Mısır'a kadar uzanıyor. İnsanlar ilk olarak Güneş'in gökyüzündeki düzenli hareketini keşfederek zamanı belirlemeye çalıştı:
-
Güneş Saati (MÖ 1500): Dik duran bir cismin (obelisk) gölgesinin boyu ve yönü, günün saatlerini gösteren ilk zaman ölçüm aracıydı. Ancak bu sistem, doğal olarak geceleri ve bulutlu havalarda kullanılamıyordu.
-
Su Saati (Klepsydra): Güneş saatinin gece çalışmama eksikliğini gidermek için Mısırlılar tarafından icat edilen su saatleri, bir kaptan diğerine sabit hızda akan suyun miktarını ölçmeye dayanıyordu. Bu cihazlar, ne kadar zaman geçtiğini gösterdiği için, zaman ölçümünün gerçek başlangıcı olarak kabul edilir. Müslüman Bilgin El-Cezerî'nin tasarladığı Filli Su Saati ise bu alandaki mühendislik harikalarından biriydi.
Mekanik Devrim: Sarkaç ve Kurmalı Saatler
Orta Çağ'da kilise kulelerinde görülen dev mekanik saatlerin ardından, 16. yüzyılda taşınabilir saatlerin icadı, zamanı ölçme alışkanlığını kökten değiştirdi:
-
Kurmalı Saat (1524): Alman kilit ustası Peter Henlien, tarihte bilinen ilk kurmalı saati üreterek saati bir takı ve aksesuar haline getirdi.
-
Sarkaçlı Saat (1656): Hollandalı bilim insanı Christiaan Huygens tarafından geliştirilen sarkaçlı saat, zaman ölçümünde doğruluğu devrim niteliğinde artırdı.
-
Sarkaçsız Hassas Saat (1762): İngiliz saatçi John Harrison, sarkaç yerine denge çarkı ve yay kullanarak denizcilik için hayati önem taşıyan, doğru zamanı gösteren kronometreyi icat etti.
Modern Çağ ve Kuartz Devrimi
-
yüzyılda kol saatlerinin askeri ve günlük hayatta yaygınlaşmasıyla saat, lüks bir eşyadan herkesin kullandığı bir araca dönüştü.
-
Kuartz Saat (1969): Japon markası Seiko'nun öncülük ettiği kuartz saatlerin icadı, elektronik titreşimlerle çok daha hassas ve ucuz saatlerin seri üretimini başlattı. Bu teknoloji, saat sektöründe "kuartz devrimi" olarak bilinen büyük bir dönüşüme yol açtı.
Güneşin gölgesinden atomun titreşimine kadar uzanan bu hikaye, insanlığın her zaman daha doğru ve daha erişilebilir bir zaman ölçme aracı arayışının bir kanıtıdır.
