Günümüzde obezite oranları giderek artarken, 1960’lı yıllarda daha fit bireylerin çoğunlukta olduğu dikkat çekiyor. Beslenme uzmanı Autumn Bates ve diyetisyen Gülçin Işık, geçmişe göre yaşanan bu değişimin nedenlerini değerlendirerek sağlıklı yaşama dair önemli ipuçları sundu. Peki 60’lı yıllarda insanlar neden daha zayıftı? İşte yıllar içinde yaşanan dönüşümün dört temel sebebi…
1. Evde Pişen Yemekler Hakimdi
60’lı yıllarda ev yapımı yemekler temel beslenme alışkanlığıydı. Fast food neredeyse yoktu, porsiyonlar küçüktü. Öğünlerde yüksek kaliteli protein, az miktarda karbonhidrat, sebze ve süt yer alıyordu. Bu sayede şeker ve yağ tüketimi düşük, besin değeri ise yüksekti. Günümüzde ise ev yemeklerinin yerini hazır gıdalar aldı.
Modern diyetlerin büyük kısmı ultra işlenmiş gıdalardan (UPF) oluşuyor. Bu ürünler, tokluk hissi yaratmaz, daha fazla yemenize neden olur. 1960’larda insanlar bu tür gıdalardan uzak yaşarken, bugün günlük kalori alımı yaklaşık 800 kalori daha fazla. Bu da obeziteye zemin hazırlıyor.
Geçmişte insanlar işlerine yürüyerek gider, ev işlerini fiziksel olarak yapar, teknolojik kolaylıklara sahip olmadan daha fazla hareket ederdi. Günümüzdeyse araçlar, asansörler ve ekran başında geçirilen saatler hareketsizliği artırdı. 60’lı yıllarda egzersiz planlamaya gerek kalmadan günlük yaşam zaten aktifti.
Araştırmalar, 60’lı yıllarda ortalama 8,5 saat uyku alışkanlığı olduğunu gösteriyor. Bugün ise bu süre 7 saat seviyesine düştü. Uyku eksikliği açlık hormonlarını tetikleyerek daha fazla yeme ihtiyacına yol açıyor. Teknolojik cihazlar da gece uykusunu olumsuz etkiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye, Avrupa’da en yüksek obezite oranına sahip ülkeler arasında yer alıyor. Yetişkinlerin üçte biri obez ve bu oran kadınlarda %40’a kadar çıkıyor. Çocuklar ve gençlerde de tablo benzer şekilde endişe verici.
Uzmanlara göre, obeziteyle mücadele için ev yapımı yemeklere dönüş, işlenmiş gıdalardan uzak durmak, daha fazla hareket etmek ve düzenli uyku alışkanlığı geliştirmek büyük önem taşıyor.
