Kuduz hastalığı ölümcül olup, özellikle enfekte bir hayvanın ısırması ya da tükürüğünün açık yaraya temas etmesiyle bulaşır. Bu nedenle kuduz aşısı, hem önleyici (profilaktik) hem de tedavi edici olarak kullanılır.

Kuduz Aşısı Nedir?

Kuduz aşısı, ölü kuduz virüsü içerir. Vücuda enjekte edildiğinde, bağışıklık sistemi virüsü tanıyarak savunma mekanizması geliştirir. Bu sayede kişi kuduz virüsüne karşı korunmuş olur. Aşıdaki virüs hastalığa neden olmaz, yalnızca bağışıklık sistemini eğitir.

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılır?

1. Temas sonrası (ısırık, tırmalama sonrası)

  • İlk doz: Isırma günü

  • Takip eden dozlar: 3. gün, 7. gün ve 14. gün (toplam 4 doz)

  • Bağışıklığı güçlendirmek için bazı vakalarda 28. günde bir ek doz yapılabilir.

  • Yüksek riskli temaslarda kuduz serumu (immün globulin) de verilir.

2. Temas öncesi (önleyici amaçlı)

  • Riskli işlerde çalışanlara (veteriner, laboratuvar teknisyeni vb.)

  • Seyahat öncesi riskli bölgelere gidecek kişilere

  • Aşı takvimi: 0, 7 ve 21. günlerde toplam 3 doz

Kuduz Aşısının Özellikleri:

  • İlk olarak Louis Pasteur tarafından 1885’te geliştirilmiştir.

  • Ölü virüs aşısıdır, canlı virüs içermez.

  • Kas içine, genellikle üst kolun dış kısmına (deltoid kas) uygulanır.

  • Ciddi yan etkisi nadirdir; çoğunlukla hafif ateş, baş ağrısı veya aşı yerinde kızarıklık olabilir.

Neden Önemlidir?

Kuduz hastalığının tedavisi yoktur. Belirtiler başladıktan sonra hastalık hemen daima ölümle sonuçlanır. Bu nedenle kuduz şüphesi durumunda aşı ile erken müdahale hayati önem taşır

Türkiye'de Kuduz Aşısı Takvimi (Temas Sonrası)

Kuduz riskli temas (ısırılma, tırmalanma, salya teması) durumunda uygulanan aşılama protokolü şu şekildedir:

🩺 Hiç aşılanmamış bireyler için:

  • 1. doz: 0. gün (temas günü)

  • 2. doz: 3. gün

  • 3. doz: 7. gün

  • 4. doz: 14. gün

  • Gerekiyorsa 5. doz: 28. gün

  • İlk gün aynı zamanda kuduz immün globulin (serum) de verilir.

Daha önce kuduz aşısı olanlar için (önlem amaçlı):

  • 1. doz: 0. gün

  • 2. doz: 3. gün (ek serum verilmez)

Kuduz Riskli Hayvanlar

Aşağıdaki hayvanlarla temas kuduz riski taşıyabilir:

Her hayvan ısırığı riskli değildir. Ancak hayvanın gözlemlenememesi, kaçması veya vahşi olması durumunda aşıya başlamak gerekir.

Kuduz Aşısı Nerelerde Ücretsiz Yapılır?

Türkiye'de kuduz aşısı sağlık ocaklarında yapılmaz, ancak aşağıdaki yerlerde ücretsiz olarak uygulanır:

Ücretsiz kuduz aşısı yapılan yerler:

  • Devlet hastaneleri (özellikle acil servislerde)

  • Eğitim ve Araştırma Hastaneleri

  • Bazı üniversite hastaneleri

  • İl/ilçe sağlık müdürlüklerine bağlı kuduz riski değerlendirme merkezleri

🧾 Aşılar SGK kapsamında ücretsizdir. Reçete veya başvuru gerekmez; hayvan ısırığı sonrası doğrudan hastaneye başvurabilirsiniz.

Sık Sorulan Soru: Kuduz aşısı kaç yıl korur?

Kuduz aşısının temas sonrası koruma süresi yoktur çünkü belirtiler başlamadan önce koruma amaçlıdır. Temas öncesi aşılar ise bağışıklık yanıtına göre 2 ila 5 yıl arası koruyabilir. Bu durumda belirli aralıklarla antikor düzeyi ölçülerek rapel doz (pekiştirme dozu) yapılabilir.

Kuduz Aşısı Kaç Yıl Korur?

1. Temas sonrası (tedavi amaçlı) uygulanan kuduz aşısı:

  • Tüm dozlar tamamlandığında (4 doz), kişiyi hayatı boyunca tek bir maruziyete karşı koruyabilir.

  • Ancak tekrar riskli bir durum oluşursa, bağışıklığın durumuna göre ek doz gerekebilir.

  • Daha önce aşılanmış kişiler için 2 dozluk (1. ve 3. gün) tekrar aşı yeterlidir.

2. Temas öncesi (önlem amaçlı) kuduz aşısı:

  • 3 dozluk aşı takvimi tamamlandığında bağışıklık 1-3 yıl boyunca yüksek düzeyde kalır.

  • Kuduz riski taşıyan kişilerde (veterinerler, mağara çalışanları, laboratuvar personeli vs.), bağışıklık düzeyi her 2-3 yılda bir test edilmelidir.

  • Koruyucu etkinin devamı için gerekirse rapel (pekiştirme) dozu uygulanır.

Özetle:

  • Kuduz aşısı, temas sonrası yapılırsa hayat boyu bağışıklık sağlayabilir.

  • Önlem amaçlı yapılan aşı ise düzenli aralıklarla kontrol ve gerektiğinde rapel ile koruyuculuğunu sürdürür.

  • Bağışıklığın süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte genel olarak 1 ila 3 yıl arası güçlü koruma sağlar.

  • İstanbul'da kuduz aşısı uygulayan bazı hastaneler şunlardır:

  • İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Samatya Yerleşkesi)

  • İstanbul Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Samatya Yerleşkesi)

  • Bu hastanelerde kuduz aşısı uygulamaları yapılmaktadır. Ancak, aşı uygulamaları ve stok durumları zamanla değişebileceğinden, gitmeden önce ilgili hastane ile iletişime geçmeniz önerilir.

  • İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi

  • İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Seyrantepe Yerleşkesi)

  • İstanbul Beykoz Devlet Hastanesi

  • İstanbul Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi

  • İstanbul Okmeydanı Prof. Dr. Cemil Taşçıoğlu Şehir Hastanesi

  • İstanbul Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi

  • İstanbul Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi

  • İstanbul Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi