Mehmet Nejat Ferit Eczacıbaşı (d. 5 Ocak 1913, İzmir – ö. 6 Ekim 1993, Philadelphia), Türkiye'de çağdaş ilaç ve sanayi üretiminin öncülerinden biridir. Eczacıbaşı Topluluğu’nun kurucusu olan Nejat Eczacıbaşı, sadece iş dünyasında değil, aynı zamanda eğitim ve sanat alanlarında da kalıcı izler bırakmış bir liderdir.
Eğitimi ve Bilimsel Kariyeri
Eczacı Süleyman Ferit Eczacıbaşı’nın oğlu olan Nejat Eczacıbaşı, Robert Koleji'ni bitirdikten sonra Almanya’daki Heidelberg Üniversitesi'nde kimya eğitimi aldı. Daha sonra ABD’deki Chicago Üniversitesi’nde yüksek kimya diploması aldı. Uzmanlığını biyokimya alanında yaparak Berlin Humboldt Üniversitesi’nden 1937 yılında doktorasını tamamladı. Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nde hormonlar ve vitaminler üzerine önemli araştırmalar yaptı.
Sanayi Hamleleri ve Eczacıbaşı Topluluğu
1940’ların başında Türkiye’ye dönen Nejat Eczacıbaşı, vitamin ve bebek maması üretimiyle yola çıktı. İstanbul’da kurduğu Eczacıbaşı İlaç Fabrikası, Türk ilaç sanayisinin temel taşlarından biri oldu. 1940’lı ve 50’li yıllarda seramikten temizlik kâğıdına, elektrottan ambalaj malzemesine kadar birçok sektörde yatırımlar yaptı.
-
1969’da Eczacıbaşı Holding'i kurdu
-
1974’te halka açık ilk yatırım ortaklığını başlattı
-
Türk sanayiinde kurumsallaşmayı başlatan öncü isimlerden oldu
Kültür ve Eğitime Katkıları
Nejat Eczacıbaşı, yalnızca bir sanayici değil; aynı zamanda önemli bir kültür ve eğitim destekçisidir:
-
Türk Eğitim Vakfı (TEV) kurucularındandır
-
İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV)’nin ve Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı’nın kurucusudur
-
İstanbul Festivali’ni başlatarak 1974’te Avrupa Konseyi’nden madalya almıştır
-
Anılarını “Kuşaktan Kuşağa” (1982) adlı eserde toplamıştır
Aldığı Ödüller ve Onurlar
-
Türkiye Kızılay Derneği Şeref Madalyası (1975)
-
Almanya Federal Cumhuriyeti Büyük Liyakat Nişanı (1976)
-
Türk Kimya Derneği Onur Belgesi (1983)
Aile ve Özel Yaşamı
1946 yılında Beyhan (Ergene) Eczacıbaşı ile evlenen Nejat Eczacıbaşı’nın bu evlilikten Bülent Eczacıbaşı ve Faruk Eczacıbaşı adlı iki çocuğu olmuştur. İzmir Rotary Kulübü’nün de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.
6 Ekim 1993’te ABD’nin Philadelphia kentinde geçirdiği katarakt ameliyatı sonrasında yaşamını yitirmiştir.
Sonuç: Türkiye’nin Sanayi ve Kültür Mimarı
Nejat Eczacıbaşı, modern Türkiye'nin bilim, sanayi, eğitim ve sanat alanlarında ilerlemesini sağlayan çok yönlü bir isimdir. Yalnızca bir girişimci değil, aynı zamanda bir entelektüel, vizyoner ve topluma yön veren bir öncüdür.
Nejat Eczacıbaşı Zaman Çizelgesi
Yıl | Olay |
---|---|
1913 | İzmir’de doğdu |
1934 | Heidelberg Üniversitesi’nde kimya eğitimi aldı |
1935 | Chicago Üniversitesi’nden yüksek kimya diploması aldı |
1937 | Berlin Humboldt Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı |
1939 | Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nde hormon ve vitamin araştırmaları yaptı |
1942 | Türkiye’ye döndü, ilk laboratuvarını kurdu |
1952 | Eczacıbaşı İlaç Fabrikası kuruldu |
1969 | Eczacıbaşı Holding resmen kuruldu |
1972 | İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV) kuruldu |
1974 | Avrupa Konseyi’nden İstanbul Festivali için madalya aldı |
1975 | Kızılay Şeref Madalyası ile ödüllendirildi |
1976 | Almanya Federal Cumhuriyeti Liyakat Nişanı aldı |
1982 | “Kuşaktan Kuşağa” anı kitabını yayımladı |
1993 | ABD’de hayatını kaybetti |
Eczacıbaşı Aile Soyağacı (Özet)
1. Kuşak:
-
Süleyman Ferit Eczacıbaşı (Türkiye'nin ilk eczacılarından)
2. Kuşak:
-
Nejat Eczacıbaşı (Kimyacı, sanayici, kültür insanı)
-
Vedat Eczacıbaşı (Kardeşi, ailenin önemli üyelerinden)
3. Kuşak:
-
Bülent Eczacıbaşı (İş insanı, Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı)
-
Faruk Eczacıbaşı (Türkiye Bilişim Vakfı Başkanı)
İKSV Katkıları ve Kültürel Mirası
Nejat Eczacıbaşı, 1972 yılında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nı (İKSV) kurarak Türkiye’nin kültür politikasına yön verdi. İKSV aracılığıyla:
-
İstanbul Müzik Festivali,
-
İstanbul Film Festivali,
-
İstanbul Tiyatro Festivali,
-
İstanbul Bienali gibi dev organizasyonların doğmasına öncülük etti.
Katkılarının Özeti:
-
Türkiye’nin ilk uluslararası sanat festivallerini başlatan kişidir.
-
Sanatın kamusallaşmasını sağladı, genç sanatçılara alan açtı.
-
Kültürel diplomasinin gelişmesine katkı sağladı.
-
Türkiye’nin Avrupa kültür haritasında görünürlüğünü artırdı.