Yaz aylarında artan sıcaklıklar, sokakta ve toplu organizasyonlarda sunulan gıdaların sağlığı tehdit eden boyutlara ulaşmasına neden oluyor. Özellikle uygun koşullarda saklanmayan ya da hijyen kurallarına uyulmadan hazırlanan yiyeceklerin tüketilmesiyle gıda zehirlenmeleri ciddi boyutlara ulaşıyor. Bu konuda uyarılarda bulunan Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Nevzat Artık, yazın sık karşılaşılan gıda zehirlenmelerine karşı alınması gereken önlemleri sıraladı.
Toplu organizasyonlarda, özellikle düğün, nişan ve sünnet gibi etkinliklerde dağıtılan tavuklu pilav gibi önceden hazırlanıp uzun süre bekletilen yiyecekler en büyük risk grubu içerisinde yer alıyor. Yalova’nın Çınarcık ilçesinde yapılan bir sünnet düğününde dağıtılan tavuklu pilav nedeniyle yaklaşık 100 kişinin hastanelik olması bu tehlikenin ne denli ciddi olduğunu ortaya koydu.
Gıda zehirlenmeleri sadece mide bulantısı ve ishalle sınırlı kalmayabiliyor. Kontrol altına alınmadığında vücutta sıvı ve elektrolit kaybına yol açarak böbrek, beyin ve kas sistemlerini etkileyebilecek komplikasyonlara neden olabiliyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre, her yıl yaklaşık 48 milyon kişi gıda kaynaklı hastalıklardan etkileniyor, bunlardan 128 bini hastaneye yatıyor ve yaklaşık 3 bini yaşamını yitiriyor.
Yaz aylarında mikroorganizmaların yüksek sıcaklık nedeniyle hızla çoğaldığını vurgulayan Prof. Dr. Artık, özellikle beyaz et ve soslu yiyeceklerin yüksek risk taşıdığını belirtiyor. Tavuk döner, sosisli ürünler, mayonezli salatalar, midye dolma ve açıkta satılan meyve suları bu gruba dahil. Bu ürünlerin sıcak ortamda bekletilmesi, bakteriyel ve viral bulaşı riskini artırıyor.
Midye dolma tüketimi ise ayrı bir başlıkta değerlendiriliyor. Yaz aylarında mikrobiyolojik riskler, ağır metal birikimi ve zehirli algler midyelerde toksin oluşumuna neden olabiliyor. Bu da ciddi zehirlenmelere hatta felç ve ölüme kadar varabilen tablolara yol açabiliyor. Bu nedenle özellikle hamileler, çocuklar ve bağışıklık sistemi hassas olan bireylerin midye tüketmemesi tavsiye ediliyor.
Sokak lezzetleri konusunda da uyarılarda bulunan uzmanlar, bu yiyeceklerin soğukta muhafaza edilmesi gerektiğini, aksi halde çapraz bulaşma ve bozulma riski nedeniyle zehirlenme vakalarının artabileceğini bildiriyor. Özellikle etli çiğ köfteler ve mayonez içeren yiyecekler kısa sürede tüketilmeli veya güvenilir koşullarda saklanmalı.
Gıda zehirlenmesi ile mide gribi arasındaki farklar da dikkat çekiyor. Gıda zehirlenmesi kirli gıdalar aracılığıyla bulaşırken, mide gribi daha çok virüslerin neden olduğu bir durum. Ancak bazı viral enfeksiyonlar da kontamine gıdalarla bulaşabileceği için, ayırt edilmesi bazen zor olabiliyor. Bu nedenle belirtiler görülür görülmez sağlık kuruluşuna başvurulması öneriliyor.
Evde ilk yardım olarak kusma, mide bulantısı, terleme gibi belirtilerde sıvı alımına dikkat edilmeli ancak ağır semptomlarda mutlaka hastaneye başvurulmalı. Ambalajlı ürünlerin her zaman güvenli olduğunu söylemek doğru olmasa da, denetimli ve soğuk zincire uygun ürünlerin tercih edilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Gıda güvenliği konusunda tüketicilerin de bilinçli olması gerekiyor. Satın alınan yerin hijyen durumu, ürünün saklama koşulları ve ilk tadımda hissedilen olağandışı lezzetlere karşı dikkatli olunması, zehirlenme vakalarının önüne geçilmesinde önemli rol oynuyor.
