İnsanlık tarihini değiştiren buluş: Yazı nasıl ortaya çıktı, kim keşfetti?
Yazının icadı, insanlık tarihini kökten değiştiren ve çağların ayrımını başlatan devrim niteliğinde bir gelişmedir. Peki, yazıyı kim buldu, hangi uygarlık ilk kez yazıyı kullandı? Arkeolojik bulgular, bu sorunun cevabını netleştiriyor: Yazı, M.Ö. 3200 yılında Sümerler tarafından Mezopotamya'da icat edildi.
Yazının Ortaya Çıkışı: Ekonomik İhtiyaçtan Kültürel Miras
Sümerlerin ticari faaliyetleri, yazının doğuşunu zorunlu kılan temel etkendir. Ürünlerin miktarını ve sahiplerini kaydetme ihtiyacı, çivi yazısının doğmasına yol açtı. Kil tabletler üzerine sivri aletlerle işlenen bu yazı türü, ilk olarak Sümerlerin dini ve ekonomik yapılarında, özellikle Zigguratlarda kullanıldı.
Farklı Medeniyetlerde Yazının Gelişimi
-
Mısır: Çivi yazısından yaklaşık 100 yıl sonra, Hiyeroglif yazı sistemi ortaya çıktı. Resimsel ve sözel öğeleri birleştiren bu yazı, papirüs sayesinde daha taşınabilir hale geldi.
-
Yunan Alfabesi: M.Ö. 8. yüzyılda gelişen Yunan alfabesi, modern batı alfabelerinin temelini oluşturdu.
-
Latin (Roma) Alfabesi: 23 harften oluşan Latin alfabesi, günümüzde dünyanın en yaygın kullanılan yazı sistemidir.
Matbaanın Katkısı: Bilginin Yayılmasında Devrim
1450 yılında Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen matbaa ile yazı, kitlelere ulaşmaya başladı. “Matbaa Devrimi” olarak adlandırılan bu süreç, yazının sadece seçkin sınıflar değil tüm halklar arasında yayılmasına imkân sundu.
Türklerde Yazı: Göktürkler ve Orhun Yazıtları
Yazıyı ilk kullanan Türk devleti ise II. Göktürk Devleti olarak tarihe geçmiştir. Bu dönemde Göktürk alfabesi kullanılmış ve yazılı örnekler olarak Orhun Yazıtları günümüze ulaşmıştır. Bu yazıtlar, Türk dili, tarihi ve kültürü açısından büyük önem taşımaktadır.
