Bu dönem, Sünni İslam inancına göre halifelerin seçimle iş başına gelmesi ve İslam Devleti'nin kurumsal temellerinin atılması açısından büyük önem taşır.
Dört Halife Kimlerdir? (Halifeler ve Dönemleri)
Dört Halife, İslam peygamberi Hz. Muhammed'den sonra sırasıyla hilafet görevini üstlenen dört yakın arkadaşıdır:
| Halife | Lakabı/Unvanı | Halifelik Süresi | Önemli Gelişme |
| Hz. Ebû Bekir | Sıddîk, Yar-ı Gâr | 632 – 634 (2 yıl) | Kur'an-ı Kerim'in mushaf haline getirilmesi, Ridde Savaşları |
| Hz. Ömer | Fârûk | 634 – 644 (10 yıl) | Hicri Takvimin başlangıcı, Beytü'l-Mal (Devlet Hazinesi) kurulması, düzenli ordu ve ordugah şehirleri |
| Hz. Osman | Zinnûreyn (İki Nur Sahibi) | 644 – 656 (12 yıl) | Kur'an-ı Kerim'in çoğaltılması, İlk İslam donanmasının kurulması |
| Hz. Ali | Haydar | 656 – 661 (5 yıl) | İç karışıklıklar ve savaşlar (Cemel, Sıffin), Haricilerin ortaya çıkışı |
✨ Dönemin Genel Özellikleri ve Gelişmeleri
Dört Halife Dönemi, İslam Devleti'nin Arabistan Yarımadası dışına hızla yayıldığı ve siyasi, hukuki ve askeri alanda kurumsallaşmaya gittiği bir dönemdir.
-
Yönetim Şekli (Cumhuriyet Dönemi): Halifeler, seçimle iş başına gelmiştir. Bu nedenle bu döneme "Cumhuriyet Dönemi" adı da verilir. Bu dönemden sonra Emevilerle birlikte yönetim saltanata dönüşmüştür.
-
İslamiyet'in Yayılması: Özellikle Hz. Ömer döneminde, Mısır, Suriye, Filistin ve Irak gibi önemli bölgeler fethedilmiş, İslam Devleti bölgenin en büyük siyasi gücü haline gelmiştir. Fetihler hızla devam etmiş, sınırlar Kafkaslara kadar ulaşmıştır.
-
Teşkilatlanma ve Kurumsallaşma: Sınırların genişlemesiyle birlikte sistemli bir devlet teşkilatı kurulmuştur.
-
Maliye: Beytü'l-Mal (Devlet Hazinesi) oluşturulmuş ve vergilendirme kuralları belirlenmiştir.
-
Askeriye: İlk düzenli kara ordusu kurulmuş, ordugah şehirleri (Misr) oluşturulmuş ve Hz. Osman döneminde İlk İslam donanması kurulmuştur.
-
İdari: Ülke yönetim birimlerine (vilayetlere) ayrılarak başına valiler atanmış, ilk Kadılık makamı ve Posta teşkilatı kurulmuştur.
-
Takvim: Hicret Olayı'nı başlangıç kabul eden Hicri Takvim oluşturulmuştur.
-
-
Kuran-ı Kerim'in Toplanması ve Çoğaltılması:
-
Hz. Ebû Bekir Dönemi: Ayetler, hafızların şehit olması üzerine kaybolma riski nedeniyle bir araya getirilerek mushaf (kitap) haline getirilmiştir.
-
Hz. Osman Dönemi: İslamiyet'in farklı bölgelerde yayılması ve okuma farklılıklarının önlenmesi amacıyla mushaf çoğaltılmış ve önemli merkezlere gönderilmiştir.
-
Bu dönem, son iki halife döneminde (Hz. Osman ve Hz. Ali) başlayan iç karışıklıklar, fitne ve savaşlarla (Cemel, Sıffin) sona ermiş, bu olaylar sonucunda İslam dünyasında ayrılıklar (Haricilik vb.) ortaya çıkmıştır.
