KURTULUŞ SAVAŞI DOĞU CEPHESİ: KOMUTAN, SAVAŞLAR VE ANTLAŞMALAR

Türk Kurtuluş Savaşı'nın üç temel cephesinden biri olan Doğu Cephesi, 1920 ile 1921 yılları arasında Doğu Anadolu ve Güney Kafkasya bölgelerinde gerçekleşen kritik muharebelere sahne olmuştur.

29.11.2025 - 15:56 Yayınlanma

3 Dk Okunma Süresi

KURTULUŞ SAVAŞI DOĞU CEPHESİ: KOMUTAN, SAVAŞLAR VE ANTLAŞMALAR

Bu cephede kazanılan zafer, Türkiye'nin doğu sınırlarının belirlenmesinde ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) uluslararası alanda ilk siyasi başarısını kazanmasında kilit rol oynamıştır.

Doğu Cephesi Komutanı Kimdi?

Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi'ndeki Türk ordusuna komuta eden isim, 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa'dır.

Göreve Başlama: Kazım Karabekir, 20 Eylül 1920 tarihinde TBMM tarafından Doğu Cephesi Komutanı olarak atanmıştır.
Amaç: Temel hedef, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'nin elinden çıkan Kars ve çevresinin geri alınması ve bölgedeki Ermeni yayılmacılığının engellenmesiydi.

Doğu Cephesi'nde Kimlerle Savaştık?

Doğu Cephesi'ndeki mücadele, Çarlık Rusya'nın yıkılmasıyla 1918 yılında bağımsızlığını ilan eden Ermeni Devleti'ne karşı verilmiştir. Yeni kurulan Ermeni Devleti, doğudaki Türk sınırlarına saldırarak bölgedeki Türklere karşı katliam ve zulümlere girişmiştir.

Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi Muharebeleri

Kazım Karabekir Paşa komutasındaki 15. Kolordu, 28 Eylül 1920 tarihinde Ermeni kuvvetleri üzerine harekete geçmiştir. Cephedeki başlıca savaşlar ve sonuçları şunlardır:

Oltu Muharebesi: Çatışmalar bu muharebe ile başlamıştır.
Sarıkamış ve Kars Muharebeleri: Türk ordusu bu muharebelerde Ermeni kuvvetlerini yenilgiye uğratmış, Ermeniler Kars'ı boşaltarak doğuya çekilmek zorunda kalmıştır.
Gümrü Muharebesi: Geri çekilen Ermeni birliklerini takip eden Kazım Karabekir, Iğdır'ı kurtarmış ve Ermeni kuvvetlerini Gümrü'ye kadar sürmüştür. Gümrü Muharebesi'ni de kaybeden Ermeniler, TBMM'ye barış teklifinde bulunmuştur.

📝 Cepheyi Kapatan Antlaşma: Gümrü Antlaşması

Ermenilerin barış teklifi üzerine, Ermenistan ile TBMM arasında 2 Aralık 1920 tarihinde Gümrü Antlaşması imzalanarak Doğu Cephesi resmen kapanmıştır.

Siyasi Başarı: Gümrü Antlaşması, TBMM'nin uluslararası alanda imzaladığı ilk siyasi ve askeri başarıdır. Ayrıca Ermenistan, TBMM'yi tanıyan ilk devlet olmuştur.
Öne Çıkan Maddeler:

SÜRGÜNDE SON NEFES: AHMET KAYA NASIL ÖLDÜ?

İçeriği Görüntüle
- Ermeniler, Sevr Antlaşması'nın geçersiz olduğunu kabul etmiştir.
- Kars, Sarıkamış, Iğdır, Artvin, Erzurum ve çevresi TBMM'ye bırakılmıştır.
- Ermeniler, Doğu Anadolu Bölgesi üzerindeki tüm emellerinden vazgeçmek zorunda kalmıştır.

Gümrü Antlaşması'nın ardından, doğu sınırları 16 Mart 1921'de Moskova Antlaşması ve 13 Ekim 1921'de Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan ile imzalanan Kars Antlaşması ile kesinleşmiştir.