Yapay Zekaların Yalanla İmtihanı: Halüsinasyonlar Artıyor
Yapay zeka teknolojisinde büyük ilerlemeler kaydedilirken, halüsinasyon sorunu da büyümeye devam ediyor. Halüsinasyon; yapay zekaların gerçekte olmayan bilgileri, sanki doğruluğu kanıtlanmış gibi sunması anlamına geliyor. Ve bu sorun, teknolojinin “akıllanmasıyla” birlikte azalmak yerine artan bir risk haline geliyor.
OpenAI Modellerinde Halüsinasyon Oranı %48’e Ulaştı
New York Times kaynaklı verilere göre, OpenAI'ın geçtiğimiz ay tanıttığı “o3” ve “o4-mini” modelleri:
-
o3: %33 oranında halüsinasyon üretiyor
-
o4-mini: %48 oranında uydurma bilgi sunuyor
Bu oranlar, önceki modellere kıyasla yaklaşık iki kat artış anlamına geliyor. Üstelik bu yalnızca OpenAI ile sınırlı değil; Google, DeepSeek ve Anthropic gibi firmaların geliştirdiği modellerde de benzer eğilimler gözlemleniyor.
Sorun Nerede? Yapay Zeka Neden Yalan Söylüyor?
Uzmanlara göre bu durumun nedeni yapay zekânın kendisinde değil, nasıl çalıştığını anlayamamamızda yatıyor. Modeller, istatistiksel örüntüler üzerinden bilgi üretirken doğruluk filtresi her zaman işlemiyor.
Vectara CEO’su Amr Awadallah konuyla ilgili olarak:
“Yapay zekalar her zaman halüsinasyon görecek. Bu asla tamamen ortadan kalkmayacak.”
şeklinde uyarıyor.
Sentetik Verilerin Rolü ve Riskleri
Gerçek veri kaynakları azaldığı için şirketler, sentetik veriler yani başka yapay zekalarca üretilmiş içerikleri kullanmaya başladı. Ancak bu verilerle eğitilen modeller, hataları katlayarak öğrenme eğilimine giriyor. Halüsinasyon oranlarındaki artışın bir nedeni de bu olabilir.
Halüsinasyonlar Neden Tehlikeli?
-
Kullanıcı güveni sarsılıyor
-
Yanlış iş kararları alınabiliyor
-
Sağlık, hukuk, finans gibi kritik alanlarda geri dönülmez hatalar yaşanabiliyor
Çözüm Var mı?
Halüsinasyon sorununa özel çözüm geliştirmeye çalışan start-up’lar ve araştırma merkezleri mevcut. Ancak uzmanlara göre bu sorunun çözümü için öncelikle yapay zekanın nasıl düşündüğünü anlamamız gerekiyor.
