Özellikle salgın hastalıklarla mücadeledeki rolü ve aşı üretimiyle ulusal bağımsızlığa yaptığı katkı, kurumun önemini günümüzde bile korumaktadır.
Hıfzıssıhha Nedir ve Ne Anlama Gelir?
-
Sözlük Anlamı: Arapça kökenli bir kelime olan Hıfzıssıhha, "sağlığı koruma" veya "sağlıklı yaşamak için alınması gereken önlemlerin tümü" anlamına gelir. Türkçe karşılığı "sağlık koruma" ve "sağlık bilgisi" olarak da ifade edilebilir.
-
Kurumsal Tanım: Türkiye'de bu kelime, Cumhuriyet'in ilk yıllarında kurulan ve temel laboratuvar, araştırma ve koruyucu hekimlik hizmetlerini yürüten Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı (eski adıyla Hıfzıssıhha Enstitüsü) kurumunun adıdır.
🗓️ Hıfzıssıhha Kurumu Ne Zaman Kuruldu?
-
Kuruluş Tarihi: Refik Saydam Hıfzıssıhha Müessesesi (Enstitüsü), 11 Nisan 1928 tarih ve 1267 sayılı Kanun'la kurulmuş ve 27 Mayıs 1928 tarihinde fiilen faaliyete geçmiştir.
-
Kurucu İsim: Kurum, Cumhuriyet'in ilk Sağlık Bakanı olan Dr. Refik Saydam tarafından kurulmuştur.
-
Kanuni Dayanak: Sağlık alanındaki temel yasal düzenlemelerden biri olan 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ise 1930 yılında kabul edilmiştir.
💉 Hıfzıssıhha'nın Başlıca Görevleri (Ne İşe Yapar?)
Hıfzıssıhha Enstitüsü'nün kuruluşundaki en temel amaç, ülkenin halk sağlığı hizmetlerini bilimsel bir temele oturtmak ve özellikle salgın hastalıklarla mücadelede dışa bağımlılığı sona erdirmekti.
-
Aşı ve Serum Üretimi: Enstitü, yıllarca Türkiye'nin ihtiyacı olan kuduz, tifüs, BCG ve çiçek aşıları gibi birçok aşıyı ve serumu üreterek dışarıdan ithalatı durdurmuştur.
-
Laboratuvar Hizmetleri: Toplum ve çevre sağlığına yönelik analiz ve referans laboratuvar hizmetlerini yürütmek.
-
Eğitim ve Araştırma: Halk sağlığı alanında epidemiyolojik çalışmalar yapmak, sağlık personeline hizmet içi eğitimler vermek (Hıfzıssıhha Mektebi aracılığıyla).
-
Kontrol ve Denetim: Biyolojik ürünlerin, ilaçların ve gıdaların kontrol ve denetimini sağlamak.
Önemli Gelişmeler: Enstitü, 1932'de serum üretimini, 1934'te çiçek aşısı üretimini ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye getirmiş; 1950'de ise Dünya Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası Bölgesel İnfluenza Merkezi olarak tanınmıştır.
🛑 Kurumun Son Durumu
1983 yılında adı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı olarak değiştirilen kurum, zamanla aşı üretim faaliyetlerini azaltmış ve 1999 yılında aşı üretim tesislerini tamamen kapatmıştır. Kurum, 2011 yılında yapılan düzenlemelerle ismi ve misyonu dahil olmak üzere değiştirilerek Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü bünyesine devredilmiş ve kapatılmıştır.
