Dalak Ne İşe Yarar ve Büyümesi Neden Önemlidir?
Dalak, karnın sol üst tarafında yer alan yumruk büyüklüğünde, hayati görevleri olan bir organdır:
-
Kanı Filtreleme: Kanı depolar ve mikroorganizmalardan filtreleyerek temizler.
-
Hücre Üretimi: Enfeksiyonlarla savaşan beyaz kan hücrelerinin (lenfosit) üretimine destek olur.
-
Hücre Temizliği: Eski, hasarlı veya anormal kırmızı kan hücrelerini tanır ve vücuttan uzaklaştırır.
Dalak büyümesi, dalağın aşırı aktif çalıştığını ve bir enfeksiyon veya hastalıkla mücadele ettiğini gösterir. Normal boyutu 12-20 cm olan dalak, splenomegali durumunda 20 cm'i aşabilir ve 1000 gram ağırlığa ulaşabilir.
🦠 Dalak Büyümesinin (Splenomegali) Yaygın Nedenleri
Dalak büyümesi genellikle tek bir nedene bağlı değildir; birçok farklı hastalık ve enfeksiyon buna yol açabilir:
-
Enfeksiyon Hastalıkları: Mononükleoz (Öpücük hastalığı) ve HIV gibi viral enfeksiyonlar; tüberküloz gibi bakteriyel enfeksiyonlar; sıtma gibi parazit enfeksiyonları.
-
Karaciğer Hastalıkları: Siroz ve kronik hepatit gibi karaciğer rahatsızlıkları, dalaktan geçen kan basıncını artırarak büyümeye neden olabilir.
-
Kan Kanseri Türleri: Lösemi ve lenfoma gibi kan kanserleri, anormal hücrelerin dalağa sızmasıyla büyümeye neden olur.
-
Otoimmün Hastalıklar: Lupus (Kelebek hastalığı) ve romatoid artrit gibi iltihaplı (enflamatuar) rahatsızlıklar.
-
Kalıtsal Metabolik Hastalıklar: Niemann-Pick ve Gaucher hastalıkları.
-
Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin erken parçalanmasına neden olan Hemolitik Anemi.
❗ Dalak Büyümesinin En Yaygın Belirtileri
Dalak büyümesi bazı durumlarda belirti vermeyebilir; ancak en yaygın belirtiler şunlardır:
-
Sol Üst Karın Ağrısı: Sol omuza kadar yayılabilen sol üst karın bölgesinde rahatsızlık veya ağrı.
-
Çabuk Doyma/Şişkinlik: Dalağın mideye baskı yapması nedeniyle az miktarda yemek yenilse bile şişkinlik hissi ve çabuk doyma.
-
Sık Enfeksiyon: Beyaz kan hücrelerinin işlevinin bozulması nedeniyle sık sık hastalanma.
-
Anemi Belirtileri: Halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı ve baş dönmesi.
-
Kanama ve Morarma: Kolay kanama ve vücutta morarmaların oluşması.
🩺 Dalak Büyümesi Nasıl Tedavi Edilir?
Dalak büyümesi teşhisi genellikle fiziki muayene, tam kan sayımı ve dalağın boyutunu ölçmek için ultrason veya BT taraması ile konur. Tedavi, tamamen altta yatan nedene odaklanır:
-
Enfeksiyon Tedavisi: Eğer büyüme enfeksiyon kaynaklıysa, genellikle antibiyotik tedavisi uygulanarak enfeksiyonun giderilmesi amaçlanır.
-
Splenektomi (Dalak Çıkarma Ameliyatı): Enfeksiyon dışı nedenlerle oluşan ve ciddi risk taşıyan dalak büyümelerinde veya tedaviye yanıt vermeyen vakalarda dalak çıkarma ameliyatı uygulanabilir.
-
Risk Yönetimi: Dalak olmadan yaşamak mümkündür, ancak bağışıklık sistemi zayıflayacağından, enfeksiyonlara karşı korunmak amacıyla doktor tavsiyesiyle aşılar ve destekleyici ilaçlar önerilir.
