1. Aft Nedir ve Nasıl Görünür? 😮
Aft, halk arasında ağız yarası olarak bilinen, tıbbi adıyla aftöz ülser veya aftöz stomatit olan ağız mukozasında ortaya çıkan küçük, açık renkli bir yara (ülser) türüdür. Aft, mantar enfeksiyonunun neden olduğu düşünülse de, bulaşıcı değildir.
Aftın Temel Özellikleri:
-
Görünüm: Genellikle dilde, diş etlerinde, bademciklerde veya dudakların iç kısmında ortaya çıkan, sarı renkte ve yuvarlak olan ağrılı bir ülserdir.
-
Çevre: Yara, sarımsı ila grimsi beyaz bir tabana sahiptir ve çoğunlukla iltihaplı kırmızı bir sınırla çevrilidir.
-
Boyutlandırma: Çapı 1 cm'den küçük olanlar minör aft, 1 cm'den büyük olanlar ise majör aft olarak adlandırılır.
-
Etkisi: Aftöz ülserler ağrılıdır ve konuşma, yemek yeme veya yutma sırasında rahatsızlık verebilir.
2. Aft Neden Oluşur? Tetikleyici Faktörler 🚨
Aft, genellikle sağlıklı bireylerde ortaya çıksa da, oluşumunu tetikleyen pek çok faktör bulunmaktadır:
-
Vitamin ve Mineral Eksiklikleri: Özellikle B12 vitamini, demir ve folik asit eksikliği aft oluşumuna neden olabilir.
-
Bağışıklık Sistemi: Zayıf bir bağışıklık sistemi, otoimmün reaksiyonlar (vücudun kendi dokusuyla savaşması) ve HIV enfeksiyonu gibi hastalıklar aftı tetikleyebilir.
-
Stres ve Hormonal Değişiklikler: Yüksek stres seviyeleri ve hormonal dengedeki değişiklikler aft gelişiminde rol oynayabilir.
-
Mekanik ve Kimyasal Tahrişler:
-
Diş telleri, kötü oturan protezler veya ısırık yaralanmaları.
-
Diş macunlarındaki sodyum lauril sülfat (SLS) gibi kimyasal tahriş ediciler.
-
Asitli yiyecekler, sert gıdalar (fındık, turunçgiller, domates) ve alkol tüketimi.
-
-
Sistemik Hastalıklar: Behçet hastalığı (vasküler iltihap), Crohn hastalığı, ülseratif kolit ve reaktif artrit gibi ciddi sistemik hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.
-
Genetik Faktörler: Aile geçmişinde aft görülme durumu, kişide de aft olasılığını artırabilir.
3. Aft Nasıl Geçer? Hızlı İyileşme Yöntemleri 🩹
Aftlar genellikle zararsızdır, bulaşıcı değildir ve kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Küçük aftlar 1-2 hafta içinde iz bırakmadan kaybolabilir. Ancak iyileşme sürecini hızlandırmak ve ağrıyı hafifletmek için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:
Evde Uygulanabilecek Tedaviler:
-
Ağız Gargaraları: Tuzlu su, karbonatlı su veya su ile karıştırılmış hidrojen peroksit çözeltileriyle ağız gargarası yapmak hijyen sağlar.
-
Topikal Uygulamalar:
-
Papatya veya adaçayı demleyerek soğuduktan sonra ağzı çalkalamak.
-
Balın antibakteriyel özelliğinden yararlanarak aftın ağrı ve kızarıklığını gidermek.
-
Antiseptik krem veya jel sürmek.
-
-
Beslenme Düzenlemesi:
-
Aft geçene kadar acı baharatlı, tuzlu, ekşi yiyeceklerden ve sıcak içeceklerden kaçınmak.
-
Yoğurt gibi fermente ürünler tüketerek (Helicobacter pylori'yi engellemeye yardımcı olabilir) aft oluşumunu engellemek.
-
Bol sıvı tüketmek.
-
-
Hijyen ve Önleme:
-
Ağız hijyenine özen göstermek ve SLS içeren diş macunlarından kaçınmak.
-
Stresten uzak durmaya çalışmak.
-
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı? 👨⚕️
Aft uzun bir süre sonra bile iyileşmezse, bu durum tamamen farklı bir hastalıktan kaynaklanabilir. Özellikle altta yatan bir neden (vitamin eksikliği, sistemik hastalık vb.) şüphesi varsa veya aft sürekli tekrarlıyorsa bir uzmana başvurmak önemlidir.
Çocuklarda ve Bebeklerde Aft 👶
Bebekler ve çocuklar, zayıf bağışıklık sistemleri nedeniyle aft oluşumuna daha duyarlıdır.
-
Bebek Belirtileri: Emme güçlüğü, emmeyi reddetme, salya artışı, beslenme sırasında huzursuzluk ve ağlama görülebilir.
-
Çocuk Belirtileri: Konuşurken ve diş fırçalarken şikayet, yemek reddi, yanma hissi ve ağız kokusu gözlemlenebilir.
Tedavi Önerileri:
-
Bebekler: Anne sütü ile beslenmeye devam etmek, soğuk emzik/kaşık kullanmak ve biberonların düzenli sterilizasyonu önemlidir.
-
Çocuklar: Doktor tarafından gerekli görülen ilaç/takviye desteği, bol su tüketimi ve asitli/baharatlı yiyeceklerden uzak durmak iyileşmeyi destekler.
Bu makaledeki bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm teşhis ve tedavi kararları için mutlaka bir doktora veya sağlık kuruluşuna başvurunuz.
