Bu rahatsızlık, daha önce su çiçeği geçiren kişilerde inaktif olarak bekleyen varicella-zoster virüsünün yeniden aktifleşmesiyle ortaya çıkar.
Zona Hastalığı Nedir ve Neden Ortaya Çıkar?
Zona hastalığı, su çiçeği virüsünün omurilikte bulunan sinir hücrelerinde yıllarca uyku halinde kalması ve bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla tekrar uyanması sonucu oluşur. Bağışıklık sistemini zayıflatan faktörler arasında ileri yaş, grip gibi enfeksiyonlar, HIV/AIDS veya kanser tedavileri gibi durumlar yer alır. Özellikle 50 yaşın üzerindeki kişilerde görülme sıklığı artar; 80 yaşını geçen her iki kişiden birinde zona görülme ihtimali bulunur.
Zona Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Zona, genellikle vücudun tek bir tarafında şerit halinde görülen döküntülerle karakterizedir. İlk belirtiler çoğunlukla döküntünün çıkacağı bölgede hassasiyet, kaşıntı ve ağrı şeklinde başlar. Ardından şu belirtiler görülür:
-
Yanma hissi ve şiddetli ağrı
-
Kaşıntılı kırmızı döküntüler
-
İçi sıvı dolu, kabuk bağlayan kabarcıklar
-
Ateş ve titreme
-
Baş ağrısı ve ışığa karşı duyarlılık
-
Yorgunluk ve halsizlik
Belirtilerin tamamen kaybolması 3 ila 5 hafta sürebilir. Döküntülerin su toplaması genellikle 3-4 gün içinde olurken, kabuklanma 10 gün içinde tamamlanır.
Zona Nasıl Teşhis ve Tedavi Edilir?
Zona tanısı, genellikle bir dermatoloji uzmanı tarafından yapılan fiziksel muayene ile konulur. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın şiddetini ve süresini azaltmak için büyük önem taşır. Döküntüler ortaya çıktıktan sonraki ilk 72 saat içinde antiviral ilaç tedavisine başlanması kritiktir. Tedavide ayrıca ağrı kesiciler, B vitamini takviyeleri ve yara bakım kremleri de kullanılır. İstirahat ve iyi beslenme de iyileşme sürecini hızlandırır.
Korunma ve Önleme Yöntemleri: Zona Aşısı
Zonadan korunmanın en etkili yolu aşıdır. Türkiye'de 2015 yılından bu yana kullanılmaya başlanan zona aşısı, uygun kişilerde hastalığın oluşmasını büyük oranda engeller. Tek doz olarak uygulanan bu aşı, nadir durumlarda hastalığın görülmesine neden olsa bile, belirtilerin daha hafif seyretmesini sağlar. Ülkemizde genellikle 60 yaş üzerindeki kişilere önerilen aşı, dermatoloji uzmanının onayı ile yapılmalıdır.
Zona İle İlgili Sık Sorulan Sorular
Zona bulaşıcı mıdır? Zona hastalığı, hasta olan kişiden doğrudan zonaya yol açmaz ancak daha önce su çiçeği geçirmemiş veya aşısı olmayan birine su çiçeği virüsü olarak bulaşabilir. Özellikle kabarcıklardan sızan sıvı ile temas, bulaşma riskini artırır. Bu yüzden döküntüler kabuklanana kadar bu kişilerden uzak durulması önerilir.
Zona tekrarlama riski var mıdır? Zona nadiren de olsa tekrarlayabilir. Erken yaşta zona geçiren kişiler, ileri yaşlarda yeniden zonaya yakalanma riski taşır.
Stresin zona üzerindeki etkisi nedir? Stres, üzüntü ve aşırı yorgunluk, bağışıklık sistemini zayıflatarak uyku halindeki virüsün yeniden aktive olmasına neden olabilir. Bu nedenle zonanın stresle önemli bir bağlantısı bulunur.
Zona hastalığı için hangi doktora gidilir? Zona, hem cildi hem de sinirleri etkileyen bir rahatsızlık olduğundan tanı ve tedavisi için dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
